อัตลักษณ์ของเมืองไม่ได้เกิดขึ้นเอง แต่ถูกสร้างขึ้นผ่านการออกแบบ วางแผน และดูแลรักษา—และนี่คือกุญแจสู่ความยั่งยืนและซอฟต์พาวเวอร์อันทรงพลัง มาอ่านมุมมองความคิดของ “วิเวียนา มุสเกตโทลา (Viviana Muscettola) สถาปนิกและผู้อำนวยการแห่ง Zaha Hadid Architects บริษัทสถาปนิกชั้นนำของโลก

“…‘ซาฮา ฮาดิด’ เป็นหนึ่งในสถาปนิกไม่กี่คนที่สามารถสร้างอัตลักษณ์ให้เป็นที่จดจำ เธอได้รับฉายาว่า ‘ราชินีแห่งเส้นโค้ง’ และมีแนวคิดการออกแบบที่โดดเด่น ซึ่งผสมผสานศิลปะ สถาปัตยกรรม และการออกแบบเข้าด้วยกัน ผลงานของเธอท้าทายขีดจำกัดของโครงสร้าง แม้ว่าหลายคนมองว่าเป็นไปไม่ได้ แต่เธอกลับมีศรัทธาในนวัตกรรมและความคิดสร้างสรรค์  

“ในโลกที่มีสถาปนิกมืออาชีพนับล้าน ทำไมมีเพียงไม่กี่คนที่สร้างชื่อให้เป็นที่รู้จัก? เช่นเดียวกับเมืองที่มีอัตลักษณ์ชัดเจน ซาฮาสร้างเอกลักษณ์ของตัวเองผ่านผลงาน รางวัล และความสำเร็จ จนวันนี้ เราสามารถจดจำและบรรยายงานของเธอได้อย่างชัดเจน เธอพิสูจน์ว่าความแตกต่างและความกล้าหาญในการคิดนอกกรอบ คือกุญแจสู่ความเป็นอมตะในวงการสถาปัตยกรรม

อัตลักษณ์ คือ ซอฟต์พาวเวอร์ที่ต้องสร้างและรักษา

“อัตลักษณ์ไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นเอง แต่เป็นผลลัพธ์ของการทำงานหนักและการยืนหยัดในแนวคิดของตัวเอง เช่นเดียวกับที่ซาฮา ฮาดิด และ Zaha Hadid Architects ได้พิสูจน์ให้เห็นตลอดหลายปีที่ผ่านมา ไม่ว่าจะเป็นบุคคลหรือประเทศ อัตลักษณ์ต้องได้รับการดูแล หล่อเลี้ยง และรักษา

“ในยุคที่โซเชียลมีเดียเปิดโอกาสให้ทุกคนมีเสียง ภาพลักษณ์ไม่สามารถถูกควบคุมได้อย่างเบ็ดเสร็จอีกต่อไป ดังนั้นเราต้องสร้างอัตลักษณ์อย่างมีวิสัยทัศน์และวางแผนอย่างรอบคอบ หากทำได้อย่างถูกต้อง มันจะกลายเป็นซอฟต์พาวเวอร์ที่ส่งอิทธิพลอย่างกว้างขวางและดังกึกก้องไปทั่ว

สถาปัตยกรรม คือ อัตลักษณ์และซอฟต์พาวเวอร์ที่ทรงพลัง 

“กฎเกณฑ์เดิมใช้ไม่ได้อีกต่อไป โลกกำลังกำหนดทิศทางใหม่ และสถาปัตยกรรมมีบทบาทสำคัญในเรื่องนี้ มันเป็นกรอบที่กำหนดว่าผู้คนจะมองประเทศของคุณอย่างไร และเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังในการแสดงอำนาจและสร้างอัตลักษณ์ให้เป็นที่จดจำ

“ตัวอย่างที่ชัดเจนเริ่มจาก ‘พีระมิดแห่งกิซ่า’ สัญลักษณ์แห่งอำนาจของฟาโรห์ พระราชวังต้องห้ามของจักรพรรดิจีน หรือพระราชวังแวร์ซายส์ของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ซึ่งล้วนแต่สะท้อนถึงการควบคุมผู้ใต้ปกครองและสถานะอันสูงส่งกว่าของผู้ปกครอง

“ในขณะที่ยุคใหม่ สถาปัตยกรรมถูกใช้เพื่อสร้างการดึงดูดและผลกระทบทางเศรษฐกิจ เช่น ‘หอไอเฟล’ ที่เคยถูกสร้างขึ้นชั่วคราว แต่กลับกลายเป็นสัญลักษณ์ของฝรั่งเศส หรือ ‘ซิดนีย์โอเปร่าเฮาส์’ ที่สร้างเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมและดึงดูดนักท่องเที่ยวทั่วโลก  

“ปรากฏการณ์นี้ชัดเจนยิ่งขึ้นกับ ‘Bilbao effect’ ที่พิพิธภัณฑ์กุกเกนไฮม์เปลี่ยนเมืองอุตสาหกรรมเล็กๆ อย่างบิลเบา ให้กลายเป็นศูนย์กลางแห่งศิลปะและเศรษฐกิจ เช่นเดียวกับ ดูไบที่ใช้สถาปัตยกรรมกำหนดอัตลักษณ์ของตัวเอง ทั้ง ‘ตึกเบิร์จอัลอาหรับ’ และ ‘เบิร์จคาลิฟา’ ไม่ได้เป็นเพียงแค่สิ่งปลูกสร้าง แต่เป็นสัญลักษณ์ของพลังอำนาจและซอฟต์พาวเวอร์ที่ทรงอิทธิพล ซึ่งได้รับการออกแบบและดูแลอย่างพิถีพิถันเพื่อสะท้อนภาพลักษณ์ของเมืองและประเทศสู่สายตาโลก

อัตลักษณ์ของเมืองต้องรักษาสมดุลระหว่างอดีตกับอนาคต

“ทั่วโลกกำลังมีการสร้างเมืองใหม่ ตั้งแต่อียิปต์ที่พัฒนาเมืองหลวงแห่งใหม่ อินเดียที่มีเมืองอัจฉริยะโดเลร่า ไปจนถึงอินโดนีเซียที่กำลังย้ายเมืองหลวง เมืองเหล่านี้ถูกออกแบบให้สอดคล้องกับเงื่อนไขเฉพาะของตนเอง และอัตลักษณ์ของเมืองยังคงรอการกำหนดทิศทาง รัฐบาลจำเป็นต้องมีแผนที่ชาญฉลาดเพื่อสร้างอัตลักษณ์เมืองให้แข็งแกร่ง  

“ตัวอย่างเช่น สิงคโปร์ ที่ใช้นโยบาย ‘Garden City’ เปลี่ยนเมืองให้เต็มไปด้วยพื้นที่สีเขียว สร้างภาพลักษณ์ที่ยั่งยืน ในขณะที่ ลอนดอน รักษาสมดุลระหว่างตึกสูงกับมรดกทางประวัติศาสตร์ โดยกำหนดแนวสายตาเพื่อปกป้องมหาวิหารเซนต์ปอล

“ตัวอย่างเหล่านี้ชี้ให้เห็นว่า อัตลักษณ์เมืองไม่ได้เกิดขึ้นเองโดยบังเอิญ แต่ต้องอาศัยการวางแผนและวิสัยทัศน์ที่ชัดเจนเพื่อสร้างเอกลักษณ์ที่แข็งแกร่ง เมืองที่สามารถสร้างสมดุลระหว่างอดีตกับอนาคตได้อย่างชาญฉลาด จะกลายเป็นศูนย์กลางที่มีเอกลักษณ์และเป็นที่จดจำของโลก

เสน่ห์ของเมืองเหมือนเหรียญสองด้าน

“แม้การดึงดูดผู้คนจะสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจ แต่มันก็เป็นเหมือนเหรียญสองด้าน หากไม่มีการวางแผนที่ดี เมืองอาจได้รับผลกระทบจากการท่องเที่ยวเกินขีดจำกัด เช่น ‘บาหลี’ ที่โครงสร้างพื้นฐานรองรับนักท่องเที่ยวไม่ไหว ‘ซานโตรินี’ ที่แออัดจนการเดินทางลำบาก หรือ ‘ไอซ์แลนด์’ ที่ต้องปิดบางพื้นที่หลังจากกลายเป็นกระแสจากมิวสิกวิดีโอของจัสติน บีเบอร์

“ตัวอย่างเหล่านี้แสดงให้เห็นว่า อัตลักษณ์ของเมืองและประเทศต้องได้รับการดูแลอย่างสมดุล ไม่เช่นนั้น เสน่ห์ที่ดึงดูดผู้คนอาจกลายเป็นปัญหาที่ควบคุมไม่ได้

การสร้างและรักษาอัตลักษณ์

“‘เมอเจฟว์ (Megève)’ หมู่บ้านเล็กๆ แห่งหนึ่งที่ตระกูลรอธส์ไชลด์ค่อยๆ เข้าไปเปลี่ยนให้กลายเป็นจุดหมายปลายทางที่มีเอกลักษณ์ โดยเคารพสถาปัตยกรรมดั้งเดิม ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการพัฒนาพื้นที่ให้มีอัตลักษณ์ไม่ใช่แค่เรื่องของการสร้าง แต่เป็นเรื่องของการดูแลและรักษาด้วย

ในโลกปัจจุบันที่เต็มไปด้วยความเปลี่ยนแปลง ทั้งด้านภูมิรัฐศาสตร์ สภาพภูมิอากาศ เทคโนโลยี และเศรษฐกิจ การสร้างอัตลักษณ์ที่แข็งแกร่ง จำเป็นต้องอาศัยความสามารถในการปรับตัว ควบคู่ไปกับการปกป้องและดูแลสิ่งที่มีอยู่ เพื่อให้สถานที่เหล่านั้นคงคุณค่าและความหมายต่อไป

╔══════════════╗

📌 พิเศษสำหรับคุณ ทุน THACCA x Melco

ฝึกงาน 3 เดือน กับ 5 กูรูซอฟต์พาวเวอร์ระดับโลก

**ทุนเติมจำนวน ไม่มีค่าใช้จ่าย พร้อมให้เงินเดือน

สมัครวันสุดท้าย 31 มี.ค. 2568 (24.00 น.)

ได้บินลัดฟ้าไปตามหาความฝันกัน

สมัครกันเข้ามาได้ที่ :  https://thaccaxmelcoacademy.com/th/

╚══════════════╝

รับชมคลิปเต็ม วิเวียนา มุสเกตโทลา ภายในงาน Global Soft Power Talks (ซับไทย-อังกฤษ)

Tags: people, knowledge, design